Կենսագրությունը
ԶԱՐՅԱՆ Նաիրի [Եղիազարյան Հայաստան Եղիազարի, 31.12.1900, գ. Խառակոնիս (Վանի նահանգ) – 11.7.1969, Երևան], գրող, հասարակական գործիչ: Ռ. Ն. Զարյանի հայրը: Ավարտել է ԵՊՀ պատմագրության ֆակուլտետը (1927): ՀԳՄ վարչության նախագահ (1944–46): 1926-ին լույս է տեսել Զարյանի բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն՝ «Ջրանցքի կապույտ երկրում»:
Գործունեությունը
Քաղաքացիական պատերազմին ու Հայաստանում տեղի ունեցող սոցիալիստական վերափոխումներին են նվիրված Զարյանի «Հրանուշը» (1925), «Նոյեմբերյան օրերին»(1926), «Ռուշանի քարափը» (1930), «Սաքո Միկինյան» (1935) պոեմները, «Հացավան» (1937, վերամշկված՝ 1949, բեմադրված՝ 1980) վեպը: Ուշագրավ են Հայրենական պատերազմի (1941–45) ժամանակաշրջանի բանաստեղծությունների ու պոեմների ժողովածուները («Մարտակոչ», 1941, «Վրեժ», 1942, «Շիկացած հոգով», 1943, «Լսեք, դարեր», 1943): Լայն ճանաչման է արժանացել «Ձայն հայրենական» (1943) պոեմը: Զարյանի բանաստեղծական արվեստի գագաթնակետն է «Արա Գեղեցիկ» (1946, բեմադրված՝ 1946, 1965) ողբերգությունը: Գրել է նաև «Պարոն Պետրոսն ու իր նախարարները» (1958) վեպը, անավարտ «Երկրորդ կյանք» (հրատարակություն՝ 1982) հուշագրական գիրքը: Զարյանը նպաստել է հայ դրամատուրգիայի զարգացմանը («Տնամերձ այգի», 1947, «Աղբյուրի մոտ», 1950, «Փորձադաշտ», 1953 և այլն): 1968-ին գրել է «Արտավազդ և Կլեոպատրա» (բեմադրված՝ 1968) ողբերգություն-պոեմը: Զարյանի վերջին շրջանի ստեղծագործություններից են «Սասունցի Դավիթ» էպոսի արձակ վերապատումը՝ «Սասնա Դավիթը» (1966) և «Սպասում եմ քեզ» (1968, ՀԽՍՀ Պետական մրցանակ՝ 1972) անաստեղծությունների ժողովածուն: