Կենսագրությունը
ՄԽԻԹԱՐ ԳՈՇ [1120-ական թթ., Գանձակ (այժմ՝ Գյանջա) – 1213, Նոր Գետիկի վանք (այժմ՝ Գոշավանք` ՀՀ Տավուշի մարզի Գոշ գյուղում)], օրենսդիր, առակագիր, մանկավարժ, հասարակական գործիչ: Ձեռնադրվել է կուսակրոն քահանա: Աշակերտել է Հովհաննես Տավուշեցուն և ուրիշ գիտնականների, ստացել վարդապետի կոչում: Մեկնել է Կիլիկիա. թաքցնելով վարդապետական աստիճանը՝ ուսանել է Սև լեռան երևելի գիտնականների մոտ, վերստին ստացել վարդապետի աստիճան: Վերադարձել է նախ Գանձակ, ապա տեղափոխվել Խաչեն, այնտեղից էլ՝ Գետիկի վանք: Վանքի՝ երկրաշարժից ավերվելուց հետո Զաքարե Բ Մեծ և Իվանե Ա իշխանների հովանավորությամբ Գետիկից ոչ հեռու կառուցել է Նոր Գետիկի վանքը և հանգրվանել այնտեղ: Մխիթար Գոշը մեծ հեղինակություն է վայելել իբրև «այր իմաստուն, վարդապետական ուսմամբ հռչակեալ», եղել է նաև Զաքարե Երկայնաբազուկի խոստովանահայրն ու խորհրդատուն:
Արտահայտած մտքերը.«Թեև Մխիթար Գոշի առակներում պատմական անձերի անուններ չեն հիշվում, բայց նրանցից շատերը երբեմն ավելի շատ բան են տալիս Հայաստանի պատմությունը ճիշտ հասկանալու համար, քան իրար կրկնող միջնադարյան ժամանակագիրների տասնյակ էջերը»: /Հովսեփ Օրբելի/
Գործունեությունը
Գոշի գրչին են պատկանում մատենագրության զանազան ճյուղերին վերաբերող մոտ մեկ տասնյակ աշխատություններ. «Համառօտ մեկնութիւն մարգարէութեանն Երեմիայի», «Ողբք ի վերայ բնութեանս՝ ի դիմաց Ադամայ առ որդիս նորա», «Յայտարարութիւն ուղղափառութեան հաւատոյ ընդդէմ ամենայն հերձուածողաց՝ ի խնդրոյ մեծ զօրավարին Զաքարէի եւ եղբօր իւրոյ□ («Արարատ» ամսագիր, 1900–01), «Թուղթ խրատականք», «Շարք հայրապետացն Աղուանից», աղոթքներ, «Վկայութիւն սրբոյն Խոսրովայ», առակներ, «Գիրք դատաստանին» («Դատաստանագիրք հայոց»):
Մեծանուն մարդկաց կարծիքները Մխիթար Գոշի մասին. «Թեև Մխիթար Գոշի առակներում պատմական անձերի անուններ չեն հիշվում, բայց նրանցից շատերը երբեմն ավելի շատ բան են տալիս Հայաստանի պատմությունը ճիշտ հասկանալու համար, քան իրար կրկնող միջնադարյան ժամանակագիրների տասնյակ էջերը»: /Հովսեփ Օրբելի/«Իր առաջադիմական հայացքներով Մխիթար Գոշը վեր է կանգնած ժամանակակիցներից և կանխել է անգամ հետագա դարերի ականավոր շատ մտածողների»: /Էմանուել Պիվազյան/
Նկարները
Այլ հղումները
