Կենսագրությունը
ԳՐԻԳՈՐ ՄԱԳԻՍՏՐՈՍ ՊԱՀԼԱՎՈՒՆԻ, Գրիգոր Մագիստրոս Բջնեցի (մոտ 990–1058, թաղվել է Դարոյնք գավառում), փիլիսոփա, մանկավարժ, բանաստեղծ, քաղաքական և ռազմական գործիչ: Սպարապետ Վասակ Պահլավունու որդին: Կրթությունն ստացել է Անիի դպրոցում, այնուհետև՝ Կ. Պոլսում: Հորեղբոր՝ Վահրամ Պահլավունու և նրա կուսակիցների հետ պայքարել է ներքին և արտաքին թշնամիների դեմ, նպաստել Բագրատունիների գահի ամրապնդմանը: 1045-ին մասնակցել է Կ. Պոլսում Կոստանդին կայսեր հետ Գագիկ Բ-ի վարած բանակցություններին: Կանխազգալով հայկական թագավորության անկումը՝ իր տիրույթները հանձնել է Բյուզանդիային, փոխարենը կալվածքներ ստացել Հարավային Հայաստանում և Միջագետքում: Բյուզանդական կայսրը նրան շնորհել է մագիստրոսի տիտղոս, 1048-ին նշանակել Հարավային Հայաստանի և Միջագետքի կուսակալ: Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունին ծավալել է եկեղեցաշինարարական գործունեություն (Բջնիի Ս. Աստվածածինը, Կեչառիսի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչը, Հավուց թառի Ս. Ամենափրկիչը և այլն): Ճնշել է Թոնդրակյան շարժումը:
Գործունեությունը
Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունու աշխարհայացքը և գիտական հետաքրքրություններն արտահայտվել են իր բազմաթիվ նամակներում («Թղթեր», հրտ.՝ 1910, Ալեքսանդրապոլ): Նամականին ժամանակաշրջանի գիտամշակութական և ուսումնակրթական միտումներն ու ոգին բնութագրող կարևոր հուշարձան է, որում արծարծված են գիտական, գրական և քաղաքական կարևոր հարցեր: Գրել է նաև «Մեկնութիւն քերականին» քերականագիտական երկը [հրտ.՝ Խաչերյան Լ., «Գրիգոր Պահլաւունի Մագիստրոս (985–1058 թթ.) » գրքում, 1987], չափածո ստեղծագործություններ (հրտ.՝ «Տաղասացութիւն», 1746), որոնցից ամենանշանավորը «Առ Մանուչէ» («Հազարտողեան») պոեմն է՝ Աստվածաշնչի համառոտ վերապատումը: Թարգմանել է հույն և ասորի հեղինակների երկեր, որոնցից պահպանվել է միայն Էվկլիդեսի «Սկզբունքների□ մի հատվածի թարգմանությունը: Իր հիմնադրած ճեմարանում դասավանդել է ճարտասանություն, փիլիսոփայություն, քերականություն, մաթեմատիկա և այլն: Պաշտպանել է կրթության վերաբերյալ ազատամտական և լուսավորչական գաղափարներ, վերակենդանացրել հետաքրքրությունը աշխարհիկ գիտությունների հանդեպ: Ըստ Գրիգոր Մագիստրոս Պահլավունու՝ կրթությունը պետք է սկսել Աստվածաշնչի ընթերցումով, ապա ուսումնասիրել դիցաբանություն, գեղեցիկ հատվածներ սերտել «հոմերական և պղատոնական» երկերից, որոնք կնախապատրաստեն «յոթ ազատ արվեստների»՝ քերականության, ճարտասանության, տրամաբանության, թվաբանության, երկրաչափության, աստղագիտության, երաժշտության ուսումնասիրությանն անցնելուն:
Նկարները
Այլ հղումները
- «Ո՞վ Ո՞վ է» Հայկական Հանրագիտարան
- Վիքիպեդիա Հանրագիտարան
- Մենեվիշյան Գ., Գրիգոր Մագիստրոսի «Գամագտականի» ամբողջական լուծումը, Վնն., 1912:
- Չալոյան Վ., Հայոց փիլիսոփայության պատմություն, Ե., 1975:
- Խաչերյան Լ., Գրիգոր Պահլաւունի Մագիստրոս (985–1058 թթ.). Կեանքն ու գործունեութիւնը, Լոս Անջելես, 1987:
- Խաչերյան Լ., Գրիգոր Պահլաւունի Մագիստրոս (985–1058 թթ.). Կեանքն ու գործունեութիւնը, Լոս Անջելես, 1987:
- Մխիթարյան Ս., Գրիգոր Մագիստրոսի կյանքը և գեղարվեստական ժառանգությունը, Ե., 2001:
