Կենսագրությունը
«Հայերենը մեր հայրն է, մեր մայրն է, մեր զավակն է, մեզանից հետո գալիք հայությունն է»: /Հրաչուհի Ջինանյան/
Գործունեությունը
Հայ մշակույթը, գեղարվեստական կյանքն ու բարձրագույն կրթությունն իրապես ծանր կորուստ կրեցին, որովհետև կյանքից հեռացավ այն եզակի ու բացառիկ արվեստագետներից մեկը, ով կամրջում էր 20-րդ դարի երկրորդ կեսը մեր օրերին, ով իր ներկայությամբ հիշեցնում էր հայ գրականության ու թատրոնի այն մեծերի մասին, ովքեր մի ողջ ժամանակաշրջանի խորհրդանիշները դարձան: Հրաչուհի Ջինանյանը ստեղծագործական մտերմություն էր ունեցել Հրաչյա Ներսիսյանի, Գուրգեն Ջանիբեկյանի, Ավետ Ավետիսյանի, Մետաքսյա Սիմոնյանի և ուրիշների հետ, որպես ասմունքող՝ բեմ էր բարձրացել մեր գեղարվեստական խոսքի բոլոր նշանավոր անհատականությունների հետ՝ նրանց հետ միասին ամբողջացնելով ասմունքի ասպարեզում մեր ձեռքբերումներն ու կուտակումները, համակուրսեցին էր Հովհաննես Շիրազի, Սիլվա Կապուտիկյանի... Երկրորդ աշխարհամարտը սկսվելու առաջին պահից աշխատել է հանրապետական ռադիոյում որպես հաղորդավար, հետո նշանակվել գրական հաղորդումների խմբագիր, 1951 թվականից՝ գլխավոր խմբագիր, 1953 թվականից՝ ռադիոհաղորդումների բեմադրիչ, իսկ 1956-ից՝ մենակատար: 1971 թվականից ռեժիսորական և հաղորդավարական խմբի գեղարվեստական ղեկավարն էր: Հայրենական պատերազմի ծանր օրերին մարդիկ սպասում էին ռադիոյից հնչող Հրաչուհի Ջինանյանի խոսքին, անգամ նահանջների ու պարտությունների մասին հաղորդագրություններն այնպես էր նա կարդում, որպեսզի հուսալքություն չլիներ, որպեսզի թիկունքում գտնվողները չկորցնեին իրենց հույսը, լավատեսությունը չլքեր մարդկանց: Մեծ Հայրենականում խորհրդային ժողովրդի տարած հաղթանակի լուրն էլ Հրաչուհի Ջինանյանը մատուցեց բոլորին՝ խինդով և ուրախությամբ: Բացի այդ՝ հենց նրա ձայնով է հայկական ռադիոն լսելի դարձել սփյուռքին: Իր «Երևանն է խոսում»-ը դեռ լսելի է սփյուռքում բնակվող մեր հայրենակիցների ականջներում: Հրաչուհի Ջինանյանը բեմականացրել և բեմադրել է Ա. Շիրվանզադեի «Արտիստը», Նար-Դոսի «Ես և նա», «Նեղ օրերից մեկը», Հ. Թումանյանի «Անուշ», «Ոսկե քաղաք», Հ. Շիրազի «Սիամանթո և Խջեզարե» ու բազմաթիվ այլ ստեղծագործություններ՝ շատ հաճախ ինքն էլ կարդալով հաղորդավարական տեքստերը՝ այսպես նաև յուրովի բացահայտելով իր դերասանական անսքող ու ինքնահատուկ շնորհները: Ազգային գրականության լավագույն նմուշների ռադիոբեմադրումները ոչ միայն ռադիոթատրոնի առաջին քայլերն էին, այլև դրանք կամուրջ էին նետում ունկնդրի և գրական երկի միջև, այսպես նաև հանրահռչակում ստեղծագործությունը, այսպես գրական երկին տալիս նոր կյանք: Մինչ այսօր էլ ռադիոյի ձայնադարանում պահվող այդ ստեղծագործությունները զարմացնում են նյութի ինքնատիպ մատուցմամբ, գրական երկի տարբեր շերտերի ինքնահատուկ մատուցումներով: Լինելով հրաշալի ասմունքող, բեմական խոսքի վարպետ ու գիտակ՝ Հրաչուհի Ջինանյանը 1944 թվականից աշխատել է գեղարվեստաթատերական, ապա Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտում, տասնամյակներ շարունակ գլխավորել բեմական խոսքի ամբիոնը՝ փոխարինելով ականավոր Լևոն Քալանթարին: Հրաչուհի Ջինանյանը մասնակցել է բազմաթիվ ֆիլմերի կրկնօրինակումների, հանդես եկել գեղարվեստական ասմունքով, հյուրախաղեր ունեցել աշխարհի քսանից ավելի երկրներում: Նա կարդում էր Եղիշե Չարենցի, Վահան Տերյանի քնարական ստեղծագործությունները, զարմանալի ներշնչվածությամբ մատուցում բանաստեղծներին պատած հույզերը, ընտրում ստեղծագործության մատուցման մեղմ ձևերը: Մինչ օրս անկրկնելի են Ավետիք Իսահակյանի, Չարենցի, Կապուտիկյանի՝ մայրական թեմայի ստեղծագործությունների ջինանյանական մեկնաբանություններն ու մատուցումները: Ասմունքի հմտությունները նա փոխանցեց որդուն՝ ՀՀ ժողովրդական արտիստ Արթուր Ութմազյանին, թոռնուհուն՝ Հրաչուհի Ութմազյանին: Թատերական ինստիտուտում շատերին Ջինանյանը ծանոթացրեց բեմական խոսքի առանձնահատկություններին, շատերի մեջ սերմանեց սեր հայրենի գրականության հանդեպ: Հրաչուհի Ջինանյանի հեռանալով՝ հեռացավ 20-րդ դարի մեր գեղարվեստական իրականության ամենավերջին մոհիկանը, ամենավերջին նշանավորներից մեկը... Ազգային արվեստին մատուցած ծառայությունների համար Հրաչուհին 1977 թվականին արժանացել է ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստի կոչման, 1984 թվականին՝ պրոֆեսորի: 2001 թվականին նա պարգևատրվել է Մովսես Խորենացի մեդալով, իսկ 2003 թվականին նրան շնորհվել է Երևանի պատվավոր քաղաքացու կոչում: Սակայն պարգևներից ամենագլխավորը համաժողովրդական սերն էր, որին վաղուց էր արժանացել:
Նկարները
Տեսանյութերը
Հայկ նահապետից հետո. Հրաչուհի Ջի...
Մեր արթմնի երազը. Հրաչուհի Ջինան...
Հովհաննես Շիրազ. Բանաստեղծությու...
Ավետիք Իսահակյան. «Ալագյազի Մանի...
Այլ հղումները
